حقیقت «توبه»
حقیقت «توبه» همان ندامت و پشیمانى از گناه است که لازمه آن تصمیم بر ترک در آینده است و اگر کارى بوده که قابل جبران است، درصدد جبران برآید و گفتن استغفار نیز بیانگر همین معنى است.
در باب لزوم تسریع توبه از کلام مولای متقیان بهره می‌جوییم که به فرزندش امام حسن مجتبی7فرمود: پس، از مرگ بترس! نکند زمانی سراغ تو را گیرد که در حال گناه و یا در انتظار توبه کردن باشی و مرگ مهلت ندهد و بین تو و توبه فاصله اندازد که در این حال خود را تباه کرده‌ای! (البته پرواضح است که مخاطب مولا7فرزند معصوم خویش نیست؛ بلکه سفارشی‌ست به غافلان از مرگ و غوطه‌وران در گناه و معصیت؛ باید توجه داشت توبه زمانی ارزشمند است که انسان توان گناه دارد؛ اگر دختر و زن بدحجاب هنگامی‌که نشاط جوانی دارد و دیگران جذب او می‌شوند ترک گناه و معصیت کند ارزشمند است نه در پیری و زمانی که کسی به ایشان نگاه نمی‌کند؛ اگر جوان در هنگامه قدرت بر گناه، آن را کنار گذاشت هنر است و الا هر گبری به پیری می‌شود پرهیزکار!)
با این تعاریف ابتدا بایست به این پرسش پاسخ داد که آیا خداوند توبه پذیر است و آیا با توبه پاک می‌شویم؟
یکی از صفات بارز خداوند متعال توبه پذیری‌ست که در آیات متعددی از قرآن مجید بدان اشاره‌شده است.[1]
برای نمونه آیه ۱۰ سوره مبارکه نور را باهم مرور می‌کنیم:
وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ حَكِيمٌ
و اگر فضل و رحمت خدا شامل حال شما نبود و اینکه او توبه پذیر و حکیم است. (بسیارى از شما گرفتار مجازات سخت الهى مى‌شدید)!
بدون شک، فضل و رحمت الهى است که موجب نجات انسان‌ها از آلودگى‌ها، انحرافات و گناهان مى‌شود؛ چراکه از یک‌سو موهبت عقل را داده و از سوى دیگر موهبت وجود پیامبر9و احکامى که از طریق وحى نازل مى‌گردد، ولى از میان این مواهب، توفیقات خاص او و مددهای غیبی‌اش که شامل حال انسان‌هاى آماده، مستعد و مستحق مى‌گردد، مهم‌ترین عامل پاکى و تزکیه است.[2] ناگفته نماند توبه هم از توفیقات الهی‌ست و البته این به خود شخص بازمی‌گردد که توفیق توبه به دست آورد یا خیر، گاهی اتفاق می‌افتد انسان به خاطر یک کار خوبی که کرده موردعنایت قرار می‌گیرد، مثلاً به فقیری کمک می‌کند، در هیئت امام حسین7کاری هرچند کوچک مانند جمع‌کردن استکان چای انجام می‌دهد، پیرمردی را احترام می‌کند، به والدین و خانواده نیکی می‌کند و…همین کارها موجب می‌شود تا توفیق الهی شامل حال او شده و توبه نماید!
جالب‌تر از این، عنایت ویژه خداوند نسبت به توابین است همان‌جا که در آیه ۲۲۲ سوره مبارکه بقره می‌فرماید خدا توبه‌کنندگان را دوست می‌دارد!
مطالب مرتبط:
ناامیدی از رحمت خدا
شرایط توبه نصوح چیست؟
[1] . آیه ۱۰ سوره نور-12 حجرات-16 نساء-37 و 54 بقره و…
[2] . تفسیر نمونه ج 14 ص 411 ذیل آیات 21 تا 25 نور
